U decembru 2012. iz štampe je izašla knjiga, doktorska disertacija, dr Borisa Varge “’Izborne revolucije’ u bivšim socijalističkim državama”, u izdanju Vojvođanske akademije nauka i umetnosti.
U knjižarama – od januara 2013.
“ELECTORAL REVOLUTIONS” IN FORMER SOCIALIST COUNTRIES, Boris VARGA, Ph.D.,
Abstract: In the research, the author analyses large political changes that appeared as a result of the activities of wide peaceful mobilization of citizens, civil society, independent media and opposition political parties at the area of certain republics from the former socialist federations of Czechoslovakia, SFR Yugoslavia and USSR, in the period between 1998 and 2005, known as “electoral revolutions”, or “color revolutions”.
The research is focused on six former socialist countries – Slovakia, Croatia, Serbia, Georgia, Ukraine and Kyrgyzstan – where, during the process of transition, after the fall of socialism, a type of undemocratic hybrid regime was developed, known as an electoral authoritarianism. Hybrid regimes tied up the development of democratic institutions and interrupted the democratic transition of those states: the elections were forged, administrative resources were misused, the violence was often used by the regime and civil society, media and opposition were marginalized. Forging the elections by the hybrid regimes created the conditions where neither regime nor the opposition regarded the election results as final, which opened the road to out-institutional activities of the civil society and the opposition which then led to political changes and in certain countries to the changes in the type of regime.
In all six listed countries, the country, civil society, media and the opposition followed up the electoral process and election regularity; some of them mobilized voters to participate in elections (Slovakia and Croatia), while in certain countries with the “stronger” hybrid regime (Serbia, Georgia, Ukraine and Kyrgyzstan) electoral manipulations led to the mass mobilization of voters with the aim to invite them to join street protests and utilize peaceful means to ask for regular elections and transparent vote counting. Thus, the model of “electoral revolutions” was created and then spread along the region by diffusion.
The author concludes that the “electoral revolutions”, with the help of electoral model, present a legal method of political struggle with the intention of establishing democratization in the countries in transition. The “electoral revolutions” were utilized to completely tear down the undemocratic hybrid regimes in former federations of Czechoslovakia and SFR Yugoslavia. Slovakia consolidated to liberal democracy, while Croatia and Serbia to minimal – electoral democracy. Even though “color revolutions” in former USSR (Georgia, Ukraine and Kyrgyzstan) brought clear improvement in democratic values, none of those countries abandoned the electoral authoritarianism. The author believes that the strongest long-term variable influencing the quality of democracy after the “electoral revolutions” is the strength of a country’s ties to the West (EU and USA).
Key Words:
Electoral revolution, Color revolution, hybrid regimes, authoritarianism, electoral authoritarianism, democratization, democratic transition, Third wave, transition, former communist countries, Slovakia, Croatia, Yugoslavia, Serbia, Georgia, Ukraine, Kyrgyzstan, consolidation, electoral democracy, liberal democracy
dr Boris VARGA
“IZBORNE REVOLUCIJE” U BIVŠIM SOCIJALISTIČKIM DRŽAVAMA
Predmet našeg istraživanja jeste pojava “izbornih” ili “šarenih revolucija”, njihovo širenje, kao i posledice koje su one izazvale u bivšim socijalističkim saveznim republikama ČSSR (Slovačka), SFRJ (Hrvatska, Srbija) i SSSR (Ukrajina, Gruzija i Kirgizija) u periodu od 1998. do 2005. godine. Cilj istraživanja je analiza da li “izborne revolucije” mogu da budu svojevrsni model demokratizacije i početak demokratske konsolidacije na njenom minimalnom nivou.
Rad sadrži četiri poglavlja. U prvom poglavlju se bavimo teorijsko-metodološkim uvodom u rad, a zatim kratkim opisom istorije događaja koji su se odigrali nakon pada Berlinskog zida, pod nazivom “Autoritarizam posle socijalizma”, a koji su prethodili pojavi “izbornih revolucija”. To je takozvani “prvi talas postsocijalizma i demokratizacije”, odnosno, kraj evropskog socijalizma i “baršunaste revolucije” u Centralnoj i Istočnoj Evropi, stvaranje novih nacionalnih država na prostoru bivšeg socijalističkog bloka i uspostavljanje političkog modela, novog tipa nedemokratskih režima u bivšim socijalističkim republikama, takozvano stvaranje pseudodemokratije kroz hibridne i druge nedemokratske režime u Slovačkoj, Hrvatskoj, Srbiji i na prostoru bivšeg SSSR tokom devedesetih godina XX veka.
Drugo poglavlje ovog istraživanja nosi naziv “Od Jugoistočne Evrope do Centralne Azije” i u njemu je detaljno, empirijski izložena analiza prostornog širenja “izbornih” i “šarenih revolucija”: njihov nastanak, razvoj i pad, kao i gušenje “izbornih revolucija”, opisujući prostor od Jugoistočne Evrope, preko Kavkaza, do Centralne Azije. U pregledu političke situacije u 15 država koje su imale relaciju sa “izbornim revolucijama”, razlikujemo države u kojima su se “šarene revolucije” odigrale bez nenasilne pobune civilnog društva (Slovačka, Hrvatska); one u kojima je primenjen građanski protest ili pobuna civilnog društva kao odgovor na nedemokratski režim (Srbija, Gruzija, Ukrajina, Kirgizija); one u kojima je nasilnim putem ugušen pokušaj “izborne revolucije” (Jermenija, Uzbekistan, Azerbejdžan, Belorusija); gde je primenjena politička prevencija protiv “izbornih revolucija” (Moldavija, Kazahstan); i gde nije bilo uslova za “izborne revolucije” (Rusija, Tadžikistan, Turkmenistan).
Treće poglavlje, pod nazivom “Model ‘izbornih revolucija’”, bavi se uzročnim faktorima (odredili smo devet) nastajanja talasa “šarenih revolucija”. Posebnost trećeg poglavlja jeste analiza odnosa religije i “izbornih revolucija”, kao i razmišljanja na temu odnosa demokratizacije, pravoslavlja i mogućeg “četvrtog talasa” demokratizacije. I, na kraju trećeg poglavlja, najvažniji rezultat našeg istraživanja – shema-model “izbornih revolucija” koji uz kombinaciju sa uzročnim faktorima može da postane primenjiv na slične događaje u svetu.
U četvrtom poglavlju, koji nosi naziv “Problemi konsolidacije i autoritarizam”, bavimo se analizom kako su “šarene revolucije” uticale na demokratsku konsolidaciju, ali i konsolidaciju autoritarizma u državama iz okruženja u kom su se one odigrale. Detaljno je analizirana Rusija, Zajednica Nezavisnih Država, i njihove reakcije na “šarene revolucije”, zatim geopolitička situacija nakon tih događaja, zaoštravanje odnosa između Zapada i Istoka, posledice širenja “izbornih revolucija” nakon njihovog zaustavljanja, upotreba energenata u geopolitičke svrhe i kroz podršku utvrđivanja preostalih hibridnih i autoritarnih režima na prostoru bivšeg SSSR tokom druge polovine dvehiljaditih godina. Veliku odgovornost za zaustavljanje demokratizacije uz pomoć “izbornih revolucija” snosi i Zapad, zbog dvostrukih standarda koji su doprineli padu onoga što mi nazivamo efektom grudve snega, odnosno širenja “izbornih revolucija”. “Izborne revolucije” ne bismo mogli nazvati globalnom pojavom, one su pre svega regionalni fenomen relativno uspešne demokratizacije postsocijalističkih evroazijskih država, bivših članica federacija (ČSSR, SFRJ, SSSR), koje su međusobno povezane regionalno, kulturno-istorijski, politički i ekonomski.
